Engelli Hakları

• 2022 aylık hakkı
• Gelir vergisi indirimi
• Emlak vergisi indirimi
• Özel tüketim vergisi indirimi (ÖTV)
• Gümrük vergisi indirimi
• Tıbbi, medikal ve eğitim araç gereçleri için KDV indirimi
• SHÇEK evde bakım aylığı
• EKPSS/Kura ile atama hakkı
• Engelli iş kurma projeleri
• Korumalı işyeri projeleri
• Engelli kimlik kartı hakkı
• Engelli park yeri kullanım kartı
• Ulaşım indirimleri hakkı
• Muhtaç aylığı (Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından)
• Elektrik, su, doğalgaz ve GSM tarife indirimleri (Kurum inisiyatifi dahilinde)
• Engelliler için AÖF harç indirimi hakkı
• Müze ve ören yerleri indirim hakkı
• Rehabilitasyon merkezlerinden yararlanma hakkı
• Ve diğer indirimler ve haklar bulunmaktadır. Ayrıca engelli vatandaşları 5378 sayılı Engelli Hakları Kanunu bulunmaktadır. Ancak yasa haricinde bulunan yardım, indirim ve diğer haklar kurum inisiyatifi dahilindedir.

Engel oranı %40 ve üzerindeki erişkinler ve özel gereksinim raporu (eski tabirle engelli raporu) olan çocuklar engelli kimlik kartı yani 'özel gereksinimli birey kartı' alabilirler. Ağır engellilerin engelli kimlik kartında 'refakatli' ibaresi olur. Yeni yönetmeliğe göre erişkinler için 'Tam bağımlı engelli birey', çocuklar için de "Çok ileri düzeyde ÖGV", "Belirgin ÖGV" ve "Özel koşul gereksinimi var (ÖKGV)" ifadeleri, ağır engellilik durumunu ifade ettiğinden bu kişilere de refakatli engelli kimlik kartı düzenlenir.

Engelli kişilerin faydalanacakları hak ve indirimler; ilgili kurum, kuruluş veya yerel yönetimler tarafından belirlenmektedir. Bunun yanında bazı kamu ve özel sektör kuruluşlarının, engelli kimlik kartı, nüfus cüzdanına işlenmiş engellilik bilgisi ya da engellilere verilen sağlık kurulu raporunu esas alarak engellilere sağladığı kolaylıklar bulunmaktadır. Bu indirimler ve/veya oranları zaman zaman ilgili kurumlar tarafından değiştirilebilmektedir.

Şehir içi toplu taşıma araçları engelli vatandaşlara ve ağır engelli olan engellilerin refakatçilerine ücretsizdir.

Şehirler arası yolcu otobüslerinde engelli vatandaşlara %30 indirim yapılmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Engelli vatandaşlarımıza ve refakatçilerine ücretsizdir.

Türk Hava Yolları, yüzde 40 ve üzeri oranda engelli olan yolculara, ÇÖZGERe göre de 'Hafif Düzeyde ÖGV' engel oranı olanlara uygulanabilir. Ücretler üzerinden tüm iç hatlarda yüzde 20 ve dış hatlarda yüzde 25 indirim sağlamaktadır. İndirimden faydalanmak isteyen %40 ve üzeri oranda engelli kişilerin, engelli kimlik kartı veya sağlık kurulu raporu veya "Engelli" ibaresi bulunan nüfus cüzdanlarını ibraz etmeleri gerekmektedir. Ayrıca, 'refakatçi ile seyahat etmelidir' ibaresi bulunan doktor raporunun ibraz edilmesi halinde, engelli yolcu ile aynı seferde seyahat edecek bir refakatçisine tüm iç ve dış hatlarda uygulanabilir. Ücretler üzerinden indirim sağlanmaktadır.

Müze ve ören yerlerine, engelliler ile bir refakatçisi, gaziler, şehit ve gazilerin eş ve çocukları, 65 yaş ve üstü Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları kimliklerini ibraz etmek suretiyle ücretsiz biletle girmektedirler.

Engelliler, harp malulü ve gaziler ile bunların eşleri, çocukları, ve anne babalarından, kimliklerini ibraz etmek suretiyle milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına girişte ücret alınmamaktadır.

GSM operatörleri, engelli kişilere özel tarifeler uygulanmaktadır.

Engelli kimlik kartı, doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle meydana gelen bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini yüzde kırk (%40) veya daha yüksek bir oranda kaybeden, ÇÖZGERe göre de Hafif Düzeyde ÖGV ve üstü engeli olan çocuklara ve Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan engelli bireylere verilmektedir.

"Bilindiği üzere, 12.07.2013 tarihli ve 6495 sayılı Kanunla, " "4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun"da yapılan değişiklikle; engelliler, yaşlılar, şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarına yönelik ücretsiz veya indirimli seyahat hakkı verilmiş olup, bu haktan yararlanmaya ilişkin usul ve esaslar da Bakanlığımızca hazırlanarak 04.03.2014 tarihli ve 28931 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren  "Ücretsiz veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği"  ile belirlenmiştir.

Buna göre;

Engelliler için sağlık kurulu raporuyla % 40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin ise kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere beraber seyahat ettikleri refakatçileri.

* Engel oranı %40 ve üzerinde olan ve Hafif düzeyde ÖGV oranı olan engelli bireylere,

* Ağır engelli bireylerin birlikte yolculuk ettikleri en fazla bir refakatçisine

demiryolları ve deniz yollarının şehir içi ve şehirler arası hatlarından, belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehir içi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanma hakkı 6495 sayılı kanun ile verilmiştir.

Engelli kişilerin faydalanacakları hak ve indirimler; ilgili kurum, kuruluş veya yerel yönetimler tarafından belirlenmektedir. Bunun yanında bazı kamu ve özel sektör kuruluşlarının, engelli kimlik kartı, nüfus cüzdanına işlenmiş engellilik bilgisi ya da engellilere verilen sağlık kurulu raporunu esas alarak engellilere sağladığı kolaylıklar bulunmaktadır. Bu indirimler ve/veya oranları zaman zaman ilgili kurumlar tarafından değiştirilebilmektedir.

Engelli kimlik kartları; içerdiği bilgilerin değişmesi, kaybedilmesi, çalınması veya herhangi bir nedenle kullanılamaz hale gelmesi durumunda, Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri tarafından yeniden düzenlenir.

Başarılı ve ihtiyaç sahibi engelli öğrencilere Yükseköğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından öncelikli olarak öğrenim kredisi, katkı kredisi ve yurt tahsisi yapılmaktadır.

20.06.2006 tarih ve 26200 sayılı resmi gazetede yayımlanan " Yükseköğretim Kurumları Engelliler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği" gereğince üniversitelerde, öğrencilerin öğrenim hayatlarını kolaylaştırmak için gerekli tedbirleri almak ve bu yönde düzenlemeler yapmak üzere "Engelliler Danışma ve Koordinasyon Birimi" oluşturulması sağlanmıştır.

5378 Sayılı Engelliler Kanununun 22’inci maddesi buna ilişkin düzenlemeyi içerir. Madde 22.- 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ""gazilerin,"" ibaresinden sonra gelmek üzere "engellilerin," ibaresi eklenmiştir. Buna göre; 200 metrekareden küçük tek konutu olan engelliler emlak vergisinden muaftır.

Engelli memurlara isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası görevi verilmez.

4857 Sayılı iş kanunu Ek Madde 2-(Ek:4/4/2015-6645/35 md.) İşçilerin en az %75 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde 10 güne kadar ücretli izin verilebilir.

Bu talepte bulunan, ‘başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan’ KADIN sigortalıların 1 Ekim 2008’den sonra yatan sigorta primlerinin dörtte biri ayrıca prim olarak ilave edilir ve bu süre emeklilik yaşından düşülür.

Sosyal güvenlik reformu olarak bilinen 5510 sayılı Kanunla, sosyal güvenlik sistemimize getirilen yeni bir düzenleme ile başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 01.10.2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecek. Eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilecek. Yapılan bu düzenleme ile engelli çocuğu olan kadınlara erken emeklilik hakkı tanınmıştır.

Engelli memur, işçi ve Bağ-Kur çalışanları yaşı beklemeden, gerekli yıl ve prim gününü tamamladıklarında erken emekli olabilirler.

Erken emeklilik talebi için bir işte çalışıyor olmak zorunludur.

Atama, tayin ve nakiller; konuya ilişkin mevzuatlar çerçevesinde ilgili kurumlar tarafından yapıldığından tayin ya da nakil ile ilgili girişimlerin söz konusu kurumlar nezdinde şahsen yapılması gerekmektedir.

5378 sayılı Engelliler Kanunu 21’inci maddesiyle 657 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir:

EK MADDE 39.- Devlet memurlarının, hayatını başkasının yardım veya bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede Engelli olduğu sağlık kurulu raporu ile tespit edilen eşi, çocukları ile kardeşlerinin, memuriyet mahalli dışında resmi veya özel eğitim ve öğretim kuruluşlarında eğitim ve öğretim yapacaklarının özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından belgelendirilmesi halinde, ilgilinin talebi üzerine eğitim ve öğretim kuruluşlarının bulunduğu il veya ilçe sınırları dahilinde kurumunda bulunan durumuna uygun boş bir kadroya ataması yapılır.

"Engelli, Eski Hükümlü ve Terör Mağduru İstihdamı Hakkında Yönetmeliğe göre işverenler, iş yerlerini, imkanlar ölçüsünde, engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, iş yerleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadır. Engelliler, yapabilecekleri işler dışında sağlıklarına zarar verecek diğer işlerde çalıştırılamaz. Uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatleri, engellinin durumuna göre belirlenir." denilmektedir.

Kapatma ve tasfiye hallerinde işten çıkarılma durumunda iş kaybı tazminatı, engellilere, kanunun diğer çalışanlara tanıdığı hakların iki katı oranında ödenir.

Engelli kadrosuna devlet memuru olarak atanmak için öncelikle yapılacak olan merkezi sınava girmek gerekmektedir. Devlet memurluğuna ilişkin sınav duyurusu Devlet Personel Başkanlığınca yapılmakta olup Resmi Gazete ve ilgili kurumun Web sitesinde yayımlanmaktadır.